هر آنچه که در مورد اصطلاحات آواز باید بدانید
همه ما میدونیم که برای خواندن و نوشتن نیاز به یادگیری الفبای زبان فارسی داریم. در صنعت موسیقی و آواز نیز ما برای آشنایی با زبان این هنر به دانش پایه و الفبای اون نیاز داریم.
مهمترین بخش در الفبای موسیقی، نت‌های موسیقی هستند که برای آموزش آواز باید تمامی نت‌ها را شناخته و دامنه آوازی هر کدوم از آن‌ها را یاد بگیریم. اصطلاحات آواز موجود در این هنر، تازه‌کاران را در این عرصه با مهمترین مبانی و مفاهیم آشنا می‌کند.
لغت نامه اصطلاحات خوانندگی و آواز که باید بدانید
ما در این بخش به اصطلاحاتی که در موسیقی کاربرد دارند اشاره کرده ایم:
بدآواز
اصطلاحی که به آواز بد صدایی میگویند که فقط خود شخص خواننده آن از آن لذت می برد
دامنه آوازی
هر شخص گستره صدای مشخصی دارد که تنها به آن فرد تعلق میگیره. در واقع این دامنه صدا فاصله بین بیشترین و کمترین نت محسوب میشه که هر فرد بر اساس گستره صدای خود آن را اجرا می‌کند.
با این حال در صنعت آواز و موسیقی، متخصصان محدوده یا دامنه صدایی را به دو دسته‌بندی مردانه و زنانه تقسیم کردن. باس، تنور و باریتون، سه دامنه صدایی مردانه و سوپرانو، آلتو و متسو سوپرانو؛ مربوط به صدای زنان هستند.
افرادی که قصد یادگیری آواز و وارد شدن به صنعت خوانندگی را دارند، قبل از هر چیز باید صدا و دامنه آوازی خودشون را بشناسن. با شناخت جنس صدا، افراد در جایگاهی درست و مناسب کار خود را شروع می‌کنند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درمورد ردیف آوازی کلیک کنید.
سلفژ
اصلی‌ترین و مهمترین عنوان در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، سلفژ است. افرادی که قصد یادگیری روش‌های صحیح آواز خوندن را دارن، در ابتدای امر باید نت خوانی را یاد بگیرن.
خواندن درست نت‌ها امری مهم در خوانندگی محسوب می‌شود. در واقع سلفژ، آموزش شناخت و خواندن صحیح نت‌ها نامیده میشه. در آموزش سلفژ، خواننده با تمام قوانین و اصول مربوط به نت‌ها و سکوت میان آن‌ها آشنا می‌شود.
صدای باس
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، اصطلاح باس به صدایی گفته می‌شود که در بم‌ترین حالت ممکن قرار داره. به این معنی که باس در درجه پایینی از میزان صدای آواز قرار می‌گیرد. از هفت نت موسیقی اصلی موسیقی، صدای باس بین نت‌های E2 و C4 قرار می‌گیرد.
صدای تنور
برخلاف صدای باس در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، تنور در بالاترین دسته‌بندی دامنه صدایی قرار میگیره. توجه داشته باشین که صدای تنور به نوعی زیرترین صدا در حنجره مردان محسوب میشه. استادان آواز همچون مرحوم محمدرضا شجریان در گروه افرادی قرار دارن که به صدای تنور شهرت پیدا کرده‌اند.
صدای باریتون
دامنه صدایی بین باس و تنور را باریتون می‌نامند. باریتون به‌عنوان صدای متوسط یا میانه برای مردان در نظر گرفته میشه. بیشترین نوع صدا در خواننده‌های ایرانی، باریتون است. این صدا بین نت‌های G2 و E4 قرار داره.
صدای سوپرانو
یکی از محبوب‌ترین و زیباترین دامنه‌های آوازی، سوپرانو است. اگه تا به حال به یکی از اجراهای اپرا گوش داده باشین، جنس صدای سوپرانو را بهتر درک خواهید کرد. در واقع این جنس صدا از بیشترین میزان فرکانس برخوردار هست و صدایی زیر محسوب میشه. نکته قابل توجه در سوپرانو، دسته‌بندی آن به زیرشاخه‌های مختلف است.
به‌عنوان مثال سوپرانینو به دامنه صدایی گفته میشه که فرکانس بالاتری از سوپرانو اصلی دارد. همچنین سوپرانو کلراتور نیز از حجم و وسعت بیشتری برخوردار هست. لرژ، لیریک و دراماتیک نیز از دیگر زیرمجموعه‌های صدای سوپرانو هستند.
صدای لژ
صدای لرژ، یک مرحله بعد از صدای سوپرانو کلراتور قرار دارد.
لیریک
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، به صداهای روشن و گرم که حسی از غم و اندوه را به شنونده القا میکنن، لیریک گفته می‌شود. معمولاً در اجراهای اپرا برای نمایش‌های تراژدی و غم‌انگیز از صداهای لیریک یا دراماتیک استفاده می‌کنند.
دراماتیک
دراماتیک، صدایی بسیار قویه که در صورت بیان صحیح، قدرت جذب بسیاری دارد.
صدای آلتو یا کنترآلتو
آلتو؛ بم‌ترین صدای زنانه در دامنه آوازی است. خواننده‌های قدیمی مثل مرضیه و هایده دارای صدای آلتو بودن که با گوش دادن به آهنگ‌های اونها کاملاً متوجه این موضوع خواهید شد.
توجه داشته باشین که افرادی که توانایی خواندن کمتر از گستره صوتی آلتو را داشته باشن، دارای صدای کنترآلتو هستند. در حالت کلی این دامنه آوازی بین نت‌های F3 و E5 قرار می‌گیرد.
متسو سوپرانو
متسو سوپرانو دامنه صوتی بین سوپرانو و آلتو است که به نوعی این دو صدا را نیز پوشش میده. متسو سوپرانو، صدای میانه در لغت‌نامه اصطلاحات آواز محسوب می‌شود و مقدار فرکانس آن نسبت به سوپرانو بم‌تر است.
تن صدا
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، تن Tune همون کیفیت صدا هنگام آواز خوندن معنی شده. هر فرد تن صدای مشخصی دارد اما این بدان معنا نیست که نیازی به کوک کردن یا تنظیم صدای خودتون نداشته باشین.
بیشتر خواننده‌ها و هنرمندان در امر گویندگی و بازیگری برای خارج شدن صوتی باکیفیت از حنجره، صدای خودشون را تنظیم می‌کنند. روش‌های مختلفی وجود دارد که خواننده‌ها میتونن کیفیت صدا و تن صدایخودشون را به آسانی بهبود ببخشن.
طنین صدا
یکی از مهمترین عوامل در خوانندگی تمرین جهت افزایش کیفیت طنین صدا است. در لغت‌نامه اصطلاحات آواز به پژواک یا انعکاس صدا، طنین گفته میشه. در واقع طنین صدا باعث می‌شود تا شنونده‌ها صدای خواننده را با کیفیت و قدرت بیشتری بشنون. ایجاد لرزش در تارهای صوتی بر روی صدای ما طنین ایجاد میکنه. این لرزش‌ها نقش مهمی در زیبایی و قدرت صدا ایفا میکنن.
در حال حاضر استادان و کارشناسان در صنعت موسیقی و آواز، از تکنیک‌هایی جهت افزایش و تقویت طنین صدا برای هنرآموزان خودشون استفاده می‌کنند. گوش دادن به صوتی که از حنجره شما خارج میشه در تشخیص انعکاس یا پژواک صدا نقش مهمی داره.
بیان یا تلفظ
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، عبارات متفاوتی مشاهده میشن که هر کدوم در تبدیل شدن شخص به خواننده‌ای موفق اهمیت دارند. یکی از این اصطلاحات آواز، بیان یا تلفظ است. هر زمان شما در تمرین تنفس به مهارت‌های لازم دست پیدا کردین، میتونین برای تقویت بیان از تکنیک‌های موجود در این زمینه استفاده کنید.
بیان در لغت‌نامه اصطلاحات آواز به نحوه تلفظ و ادای کلمات گفته می‌شود. آشنایی با اصول زبان‌شناسی در تقویت بیان نقش مهمی دارد. خوانندگان باید به تلفظ 29 واج فارسی که صامت و مصوت هستند، تسلط کافی داشته باشن. همچنین آشنایی با نقاط مختلف زبان در تلفظ صحیح واژه‌ها نیز اهمیت بسیاری داره. حروف بر اساس ساختاری که دارن توسط نوک زبان، وسط و انتهای زبان به شکلی متفاوت تلفظ می‌شوند.
مدیریت تنفس
دم و بازدم در خوانندگی باید به شکلی صحیح و اصولی انجام بشه. برای خروج صوت از حنجره ما نیاز به تنفس صحیح داریم. در واقع تولید صدایی قوی و واضح نیاز به تنفسی منظم و عمیق دارد. بدون وجود هوا و دم و بازدم به شکلی مناسب شما قادر به تولید صدا از حنجره خود نخواهید بود.
یکی از مهمترین بخش‌های بدن در مدیریت تنفس، ماهیچه دیافراگم است. تقویت عملکرد دیافراگم بر روی تنفس صحیح و تولید صدایی نیرومند نقش مهمی داره.
در برگه‌هایی که نت‌های موسیقی بر روی اونها نوشته میشن، علامتی شبیه به ویرگول قرار دارد. بر اساس این علامت خواننده متوجه میشه که در چه زمان و موقعیتی اجازه نفس‌گیری دارد. در لغت‌نامه اصطلاحات آواز به این نماد، علامت تنفس میگویند.
Chest voice (صدای سینه)
هر شخص دارای یک گستره صدای بم هست که این صدا به کمک طنین ایجاد شده در قفسه سینه شکل میگیره. هر زمان فرکانس صدا در ناحیه قفسه سینه کم شده و به سمت سر افزایش پیدا کنه، به این فرایند پل صدا گفته میشه.
آکاپلا
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز از آکاپلا به‌عنوان صدایی یاد میشه که بدون همراهی یا ساز ادا می‌شود. در آکاپلا فرکانس‌های مختلف صدا به شکل زیر و بم بدون همراهی هیچ‌گونه ساز یا نوایی دیگر از حنجره خارج می‌شوند. آواز آکاپلا به‌صورت انفرادی و گروهی انجام میشه.
یکی از مهمترین مزایای یادگیری آواز آکاپلا، شناختن صدای حقیقی خود هنگام خوندن هست. خواننده‌های جوان با تمرین این نوع آواز میتونن به مهارت‌های خودشون در یادگیری نت‌ها و استفاده از آن‌ها اضافه کنند.
Whistle voice (صدای سوت)
صدا توسط سه دامنه یا رجیستر از بخش‌های سینه، میانی و سر به بیرون از حنجره منتقل می‌شود. سوت بالاترین و سینه پایین‌ترین دامنه صدا محسوب میشه. در واقع صدا از محدوده سینه قدرت و وزن بیشتری دارد.
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز به بالاترین محدوده صدا، رجیستر ویستل یا سوت گفته می‌شود. به دلیل شباهت این صدا به سوت این عنوان را انتخاب کردن. در صنعت خوانندگی زنان بیشتر از مردان توانایی خارج کردن صدای سوت از حنجره خودشون را دارن.
شش دانگ
شاید شما هم عبارت شش دانگ را شنیده باشین. در لغت‌نامه اصطلاحات آواز، شش دانگ صدایی هست که شخص توانایی خوندن مجموعه 3 اکتاو را داشته باشد. افرادی که دارای صدای شش دانگ هستن، از وسعت صدای بسیار بالایی برخوردار هستند.
Head voice (صدای سر)
همونطور که اشاره کردیم دامنه صدایی به سه بخش تقسیم میشه که ظریف‌ترین و بالاترین صدا به ناحیه سر مربوط می‌شود. بسیاری از افراد صدای سر را با فالستو اشتباه می‌گیرند. در مقاله “تفاوت هد ویس و فسه (فالستو) در خوانندگی” مفصل راجع به آن صحبت کرده ایم.
در واقع برای تولید صدای سر، خواننده نیاز به بستن تارهای صوتی داره. در فالستو تارهای صوتی باز هستن و صدایی که از حنجره خارج می‌شود، صدایی همراه با هوا است. با بسته شدن تارهای صوتی صدا از بخش فالستو به سمت سر هدایت میشه و صدایی ظریف و در عین حال محکم تولید میشه.
در لغت‌نامه اصطلاحات آواز عناوین متعددی وجود داره که شناخت تمامی آن‌ها برای رسیدن به جایگاهی ویژه در صنعت خوانندگی اهمیت داره. مهمترین نکته در این مسیر شناسایی صدای حقیقی و تقویت اون به واسطه تکنیک‌های خوانندگی هست. یک خواننده حرفه‌ای با شناختن جنس صدا، کنترل آن و تمرین تنفس میتونه صدایی روح‌نواز و گیرا به گوش شنوندگان خودش برسونه.
